शरीराला पोषक घटक का लागतात? जाणून घ्या सविस्तर
शरीराला पोषक घटकांची आवश्यकता असते कारण हे घटक आपले शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य योग्य प्रकारे चालवण्यासाठी, सुधारण्यासाठी आणि टिकवण्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका निभावतात.
- प्रथिनं (Proteins)
प्रथिनं आपल्या शरीरातील प्रत्येक पेशी, अवयव आणि ऊती तयार करतात. शरीरात प्रथिनं मुख्यत: पेशींना निर्माण, दुरुस्ती आणि सुधारण्यासाठी वापरली जातात. प्रथिनं मांसपेशींचा आकार वाढवतात, तंतूंची दुरुस्ती करतात, आणि शरीरातील हार्मोन्स, एंझाइम्स आणि इतर आवश्यक जैविक रचनांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावतात.
उदाहरण: मांस, अंडी, डाळी, शेंगदाणे, टोफू.
- कार्बोहायड्रेट्स (Carbohydrates)
कार्बोहायड्रेट्स हे शरीराच्या प्रमुख उर्जेचे स्रोत आहेत. जेव्हा आपण कार्बोहायड्रेट्स सेवन करतो, तेव्हा ते ग्लुकोजमध्ये रूपांतरित होतात, जो आपल्याला ऊर्जा देतो. या ऊर्जा द्रव्या किंवा सखोल शारीरिक कार्यांसाठी वापरली जाते, जसे की श्वसन प्रक्रिया, पचन, किंवा व्यायाम.
उदाहरण: तांदूळ, गहू, बटाटा, ब्रेड, फळे.
- चरबी (Fats)
चरबी शरीराच्या ऊर्जा साठवण्यासाठी आवश्यक असतात. याशिवाय, चरबी शरीराच्या तापमानाचे नियंत्रण, पेशींच्या संरचनेसाठी आणि काही महत्त्वाच्या व्हिटॅमिन्स (जसे की व्हिटॅमिन A, D, E, K) च्या शोषणासाठी महत्त्वपूर्ण आहेत. चरबी शरीरात हॉर्मोनल संतुलन राखण्यासाठी देखील महत्वाची असतात.
उदाहरण: अवोकाडो, नट्स, तेल, तुप.
- व्हिटॅमिन्स (Vitamins)
व्हिटॅमिन्स शरीराच्या निरोगी कार्यासाठी आवश्यक असतात. प्रत्येक व्हिटॅमिनचे एक विशिष्ट कार्य आहे. उदाहरणार्थ, व्हिटॅमिन C शरीराच्या इन्फेक्शनविरोधी क्षमता वाढवतो, व्हिटॅमिन D हाडांच्या आरोग्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे, तर व्हिटॅमिन A दृष्टिक्षमतेसाठी उपयुक्त आहे.
उदाहरण:
- व्हिटॅमिन A – गाजर, मुळा, शिमला मिरची
- व्हिटॅमिन C – संत्रा, कीवी, स्ट्रॉबेरी
- व्हिटॅमिन D – सूर्यप्रकाश, मासे
- खनिज (Minerals)
खनिजांचा शरीराच्या संरचनेमध्ये मोठा सहभाग असतो. हे शरीराच्या पाणी आणि इलेक्ट्रोलाइट संतुलन, हाडांच्या मजबुती, रक्तदाब नियंत्रण आणि हृदयाचे कार्य यासाठी आवश्यक आहेत. खनिजांची कमी किंवा जास्त मात्रा शरीराच्या विविध कार्यांसाठी हानिकारक ठरू शकते.
उदाहरण:
- कॅल्शियम – दूध, दही, पनीर
- आयर्न – पालक, गहू, मांस
- पोटॅशियम – बाणनस, केळी, आलं
- पाणी (Water)
पाणी शरीरातील प्रत्येक पेशीच्या कार्यासाठी आवश्यक आहे. शरीराच्या प्रत्येक कार्यामध्ये पाण्याचा समावेश असतो—पचन, रक्ताभिसरण, उष्मा नियंत्रित करणे, आणि अपशिष्ट पदार्थ बाहेर टाकणे.
