गर्भवती महिलांसाठी योग: फायदे आणि खबरदारी
योग हा गर्भावस्थेदरम्यान शरीर व मन शांत ठेवण्यासाठी आणि आरोग्य सुधारण्यासाठी खूप फायदेशीर ठरतो. योग्य प्रकारे केलेल्या योगासने आणि प्राणायामामुळे गर्भधारणेचा कालावधी आरामदायी होतो. परंतु, गर्भवती महिलांनी योग करताना काही विशेष खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.
गर्भवती महिलांसाठी योगाचे फायदे
- शारीरिक तणाव कमी होतो: योगामुळे शरीरातील ताण कमी होतो आणि स्नायूंना आराम मिळतो.
- पाठीचा त्रास कमी होतो: गर्भावस्थेदरम्यान होणारा पाठदुखीचा त्रास योगासनांमुळे कमी होतो.
- रक्ताभिसरण सुधारते: योगामुळे रक्ताभिसरण सुधारते, ज्यामुळे गर्भवती महिलेला व बाळाला अधिक ऑक्सिजन मिळतो.
- झोपेची गुणवत्ता वाढते: नियमित योगामुळे झोप चांगली होते, जो गर्भवती महिलांसाठी खूप महत्त्वाचा असतो.
- मानसिक शांतता मिळते: ध्यान आणि प्राणायाम यामुळे मानसिक ताण कमी होतो आणि मन शांत राहते.
- सामान्य प्रसूतीसाठी मदत होते: योगामुळे श्रोणीचे स्नायू बळकट होतात, ज्यामुळे प्रसूती सोपी होते.
गर्भवती महिलांसाठी योग करताना खबरदारी
- डॉक्टरांचा सल्ला घ्या: योग सुरू करण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्या, विशेषतः जर गर्भावस्थेत काही समस्या असतील तर.
- तज्ञ प्रशिक्षकाचे मार्गदर्शन घ्या: गर्भवती महिलांसाठी विशिष्ट योगासनं तज्ञाच्या मार्गदर्शनाखालीच करा.
- पहिल्या तिमाहीत सावधगिरी बाळगा: पहिल्या तीन महिन्यांमध्ये जोरदार व्यायाम किंवा जास्त ताण देणारी योगासने टाळा.
- पाठीवर झोपणे टाळा: दुसऱ्या तिमाहीनंतर पाठीवर झोपून योगासने करणे टाळा, कारण यामुळे रक्तप्रवाहावर परिणाम होऊ शकतो.
- टोकाची आसने टाळा: शरीराला जास्त ताण देणाऱ्या आसने किंवा उंच उड्या टाळा.
- श्वास घेण्यावर लक्ष केंद्रित करा: प्राणायाम करताना श्वास गुदमरल्यासारखा वाटत असल्यास लगेच थांबा.
- उष्ण वातावरणात योग टाळा: उष्ण वातावरण किंवा गरम ठिकाणी योग करण्याचे टाळा.
- शरीराचे ऐका: शरीर थकल्यासारखे वाटल्यास किंवा अस्वस्थ वाटल्यास लगेच योग थांबवा.
योगासनं जी गर्भवती महिलांसाठी फायदेशीर आहेत
- ताडासन (Mountain Pose): शरीराचा तोल सुधारतो आणि शरीराला स्थिरता मिळते.
- मरजारासन (Cat-Cow Stretch): पाठीचा कणा लवचिक बनतो आणि पाठदुखी कमी होते.
- बद्धकोणासन (Butterfly Pose): श्रोणीतील स्नायू बळकट होतात.
- वज्रासन (Thunderbolt Pose): पचन सुधारते आणि आराम मिळतो.
- शवासन (Corpse Pose): पूर्ण शरीर व मन शिथिल होते.
टाळावयाची योगासनं
- पाठीवर झोपून केलेली आसने (दुसऱ्या व तिसऱ्या तिमाहीत).
- पेट घालून ताण निर्माण करणाऱ्या आसने.
- जोरदार पचनवर्धक आसने.
योग हा गर्भवती महिलांसाठी आरोग्यवर्धक उपाय आहे, परंतु तो सावधगिरीने आणि योग्य मार्गदर्शनाखालीच केला पाहिजे.